Τι είναι η αχρωματοψία;

Αχρωματοψία είναι η αδυναμία της αντίληψης των χρωμάτων. Δεν αποτελεί κάποια μορφή τύφλωσης αλλά όταν έχετε αχρωματοψία, έχετε δυσκολία να ξεχωρίσετε κάποια συγκεκριμένα χρώματα, όπως το κόκκινο και πράσινο ή το μπλε και κίτρινο. Η αδυναμία αντίληψης του κόκκινου-πράσινου είναι η περισσότερο συχνή μορφή αχρωματοψίας. Λιγότερο συχνή παρουσιάζεται αυτή της αδυναμίας αντίληψης του μπλε-κίτρινου χρώματος. Σε αντίθεση με αυτό που πιστεύει ο περισσότερος κόσμος, είναι σπάνιο ένα άτομο που πάσχει από αχρωματοψία να βλέπει μόνο σε αποχρώσεις του γκρι.

Είναι η αχρωματοψία κληρονομική;

Η αχρωματοψία μπορεί να είναι κληρονομική ή να προέρχεται από ασθένειες που προσβάλουν το οπτικό νεύρο ή τον αμφιβληστροειδή.

Η επίκτητη αχρωματοψία προσβάλει μόνο το μάτι που εμφανίζει τo πρόβλημα και μπορεί να χειροτερέψει με την πάροδο του χρόνου. Οι ασθενείς με αχρωματοψία που οφείλεται σε άλλες ασθένειες συνήθως έχουν πρόβλημα στον διαχωρισμό τoυ μπλε ή του κίτρινου χρώματος.

Η κληρονομική αχρωματοψία είναι η πιο συχνή. Προσβάλει και τα δύο μάτια και δεν επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια του χρόνου. Αυτός ο τύπος αχρωματοψίας ανευρίσκεται στο 8% των ανδρών και 0,4% των γυναικών. Η αχρωματοψία αυτή συνδέεται με το Χ χρωμόσωμα και σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις μεταφέρεται από τη μητέρα στο γιο της.

Η αχρωματοψία μπορεί να είναι μερική και ονομάζεται δυσχρωματοψία (επηρεάζει μόνο ορισμένα χρώματα), ή πλήρης (επηρεάζει όλα τα χρώματα). Η πλήρης αχρωματοψία είναι πάρα πολύ σπάνια. Αυτοί οι ασθενείς οι οποίοι παρουσιάζουν πλήρη αχρωματοψία συνήθως εμφανίζουν και άλλα οφθαλμολογικά προβλήματα.

Τι προκαλεί την αχρωματοψία;

Τα µάτια µας έχουν τη δυνατότητα να ξεχωρίζουνε το χρώµα καθώς και τη φωτεινότητα, κι’ αυτό διότι στο πίσω µέρος τους διαθέτουνε τα λεγόµενα κωνία και ραβδία. Τα κωνία αναγνωρίζουνε το χρώµα και τα ραβδία αναγνωρίζουνε τη φωτεινότητα. Τα κωνία είναι συγκεντρωμένα στην κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδή και περιέχουν τρεις φωτοευαίσθητες χρωστικές ουσίες: την ερυθρή, την πράσινη και την μπλε. Αυτοί που έχουν πρόβλημα αχρωματοψίας έχουν μερική ή ολική έλλειψη σε μια ή σε περισσότερες από τις ανώτερες χρωστικές ουσίες. Ανάλογα µε τον αριθµό των κωνίων που έχει ο κάθε ασθενής µε αχρωµατοψία ποικίλει και ο βαθµός της αχρωµατοψίας που έχει. Ένα άτοµο που πάσχει από αχρωµατοψία στο κόκκινο και το πράσινο δεν έχει αρκετά κόκκινα και πράσινα κωνία. Αυτό βεβαίως δεν σηµαίνει ότι ο ασθενής από αχρωµατοψία βλέπει τα πάντα ασπρόµαυρα αλλά ότι µπερδεύει το κόκκινο µε το πράσινο ή µε το καφέ καθώς επίσης και το µπλε µε το µοβ. Η σύγχυση των χρωµάτων που έχει το άτοµο που πάσχει από αχρωµατοψία εξαρτάται και από τις συνθήκες φωτισµού. Για παράδειγµα το άτοµο που

συγχέει το πράσινο θα µπορούσε κάτω από έντονο ηλικιακό φως ν’αναγνωρίσει ένα έντονο πράσινο ως πράσινο. Αντιθέτως κάτω από µία λάµπα τεχνητού φωτισµού µικρής ισχύος µπορεί να µπερδέψει το πράσινο χρώµα µε το καφέ ή ακόµη και το κόκκινο.

Οι ασθενείς με φυσιολογική χρωματική αντίληψη ονομάζονται και τριχρωματικοί.

Οι ασθενείς με δυσχρωματοψία και με έλλειψη μιας χρωστικής ονομάζονται ανώμαλοι τριχρωματικοί (αυτοί αποτελούν τον συνηθέστερο τύπο αχρωματοψίας – δυσχρωματοψίας). Ένας δυσχρωματικός έχει απόλυτη έλλειψη μίας χρωστικής των κωνίων.
Ποιά είναι τα συμπτώματα της αχρωµατοψίας;
Τα συμπτώματα της αχρωματοψίας εξαρτώνται από διάφορους παράγοντες, όπως για παράδειγμα εάν το πρόβλημα είναι συγγενές ή επίκτητο, μερικό ή ολικό.

Δυσκολία στην αναγνώριση του κόκκινου και του πράσινου (οι πιο σύνηθες καταστάσεις)
Δυσκολία στην αναγνώριση του μπλε και του πράσινου (λιγότερο σύνηθες καταστάσεις)

Τα συμπτώματα των σοβαρότερων κληρονομικών προβλημάτων αχρωματοψίας και μερικών τύπων επίκτητης μπορεί να είναι:

Αντικείμενα εμφανίζονται σε διάφορες αποχρώσεις του γκρίζου (αυτό εμφανίζεται στην απόλυτη αχρωματοψία και είναι πολύ σπάνιο)
Ελαττωμένη όραση
Νυσταγμός

Μπορεί η αχρωµατοψία να διαγνωσθεί;

Η αχρωματοψία ανιχνεύεται με ειδικούς χρωματικούς πίνακες Ishihara Test (σχήμα 1). Σε κάθε πίνακα υπάρχει ένας αριθμός που σχηματίζεται από χρωματικές κηλίδες. Ο ασθενής πρέπει να αναγνωρίσει τον αριθμό του πίνακα που κρατάει στα χέρια του κάτω από καλό φωτισμό. Μόλις τεθεί η διάγνωση της αχρωματοψίας τότε μπορεί να γίνει πιο λεπτομερής έλεγχος του χρωματικού προβλήματος.

Θεραπεύεται η αχρωματοψία;

H αχρωματοψία δεν θεραπεύεται. Παρόλα αυτά, η διάγνωσή της από την πολύ μικρή ηλικία είναι πολύ σημαντική αφού κατά τη σχολική ηλικία ένα πολύ μεγάλο μέρος του διδακτικού υλικού βασίζεται στην χρωματική αντίληψη. Γνωρίζοντας το πρόβλημα, γίνεται ευκολότερο στο παιδί να αντιμετωπίσει μαθησιακές δυσκολίες οι οποίες βασίζονται στην αντίληψη των χρωμάτων. Ετσι, εάν το παιδί σας έχει αχρωματοψία, θα πρέπει να ενημερώσετε το δάσκαλο ή τη δασκάλα του ώστε το μάθημά του να οργανωθεί με τρόπο ανάλογο προκειμένου να αντιμετωπισθούν σχετικές μαθησιακές δυσκολίες.

Το άτοµο που πάσχει από αυτή την ασθένεια των µατιών δεν θα πρέπει να χειρίζεται µηχανήµατα ή κουµπιά µε κόκκινα ή πράσινα χρώµατα, όπως επίσης θα πρέπει να βρίσκει διαφορετικούς τρόπους για να διαχωρίζει διαφορετικά χρώµατα χαπιών, αντικειµένων κ.α. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι υπάρχουν τρόποι που βοηθούν κάποιον να αντιμετωπίσει την αδυναμία τού να ξεχωρίσει τα χρώματα. Για παράδειγμα, κάποιος με αχρωματοψία μπορεί να ξεχωρίσει τα ρούχα του μέσα στην ντουλάπα του βάζοντας ταμπελίτσες ή να βάλει σε συγκεκριμένη θέση τα πράγματά του ανάλογα με το χρώμα τους ώστε να τα βρίσκει εύκολα. ΄Ενα παράδειγμα είναι το κόκκινο χρώμα που γνωρίζουμε όλοι ότι ανάβει στο επάνω μέρος του φωτεινού σηματοδότη ακόμα και αν δεν το αναγνωρίζουμε.

Κλείνοντας, θα πρέπει να πούµε πως η αχρωµατοψία έχει και «πλεονεκτήµατα». Τα άτοµα που πάσχουν από αχρωµατοψία αναζητούν περιγράµµατα προκειµένου να αντισταθµίσουν τη σύγχυση των χρωµάτων, γι’ αυτόν τον λόγο µπορούνε, για παράδειγµα, να διακρίνουν εύκολα οτιδήποτε ή οποιονδήποτε καμουφλάρεται. Τέλος, τα άτοµα αυτά έχουν αυξηµένη νυκτερινή όραση σε σχέση µε τα άτοµα που έχουν φυσιολογική όραση.

Θυμηθείτε: Ο οφθαλμίατρός σας είναι πάντα η καλύτερη πηγή που θα σας δώσει υπεύθυνες απαντήσεις πάνω σε θέματα που αφορούν την υγεία των ματιών σας. Σε καμμιά περίπτωση, η πληροφόρηση που θα πάρετε από την ιστοσελίδα μας δεν έχει σκοπό να τον υποκαταστήσει. Απευθυνθείτε σε αυτόν για ολοκληρωμένη πληροφόρηση.