Τα προβλήµατα από τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών αποτελούν τον δεύτερο πιο συχνό λόγο για νεαρά υγιή άτοµα να επισκέπτονται τον οφθαλµίατρο. Αυτό που συµβαίνει σε άτοµα που χρησιµοποιούν για πάρα πολλές ωρές την ηµέρα ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι κατά βάση µία ''ασθενωπεία'', δηλαδή µία δυσκολία στην όραση και φυσικά το δεύτερο πρόβληµα που δηµιουργείται είναι προβλήµατα από την επαναληπτική κίνηση των δακτύλων και των µυών του βραχίονα στα χέρια.

Οι επιπτώσεις που µπορεί να έχουν οι υπολογιστές στην όραση και στα µάτια γενικότερα βρίσκονται ακόµα κάτω από διαρκή παρατήρηση, γενικά όµως δεν έχει διαπιστωθεί κάποια σηµαντική µόνιµη βλάβη.

Περισσότερο από το 50% των χρηστών ηλεκτρονικών υπολογιστών υποφέρουν από κόπωση των ματιών, πονοκεφάλους και θολή όραση. Αυτά τα συμπτώματα αρκετές φορές επηρεάζουν τη γενικότερη υγεία του ατόμου, δημιουργώντας του ένα συνολικό αίσθημα κόπωσης το οποίο οδηγεί σε μειωμένη απόδοση ακόμα και στην εργασία.

Επιπλέον υπάρχουν ενδείξεις ότι, σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, άτομα με πολύωρη εργασία σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, έχουν αυξημένο κίνδυνο για γλαύκωμα.

Με ποιο τρόπο οι Η/Υ επηρεάζουν την όραση μας;

Όταν παρατηρούµε µία οθόνη Η/Υ, αυτό που συµβαίνει είναι ότι χάνουµε την αίσθηση του βάθους, της στερεοπτικής όρασης και επίσης η προσαρµογή µας βρίσκεται σε ένα µόνιµο σηµείο εργασίας. Επίσης, η σύγκλιση των µατιών, (αυτό που συµβαίνει όταν κοιτάµε κοντά -τα δύο µάτια συγκλίνουν το ένα προς το άλλο) βρίσκεται και αυτή σε µία συνεχή υπερδιέργεση. Καθώς επίσης µειώνεται και η συχνότητα µε την οποία ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρά µας. Αυτό είναι πολύ σηµαντικά διαφορετικό από το να διαβάζουµε τυπωµένη γραπτή ύλη, γιατί οι περισσότερες οθόνες υπολογιστή, ειδικά αυτές που περιέχουν µία καθοδική λυχνία, δεν δίνουν µία συνεχή εικόνα, αλλά µία εικόνα που περνάει καρέ-καρέ και ο εγκέφαλος τη συνδέει για να βλέπουµε µία συνεχή εικόνα, είναι µία εικόνα η οποία είναι οµόφωτη και έχει πολύ διαφορετικό contrast (αντίθεση) και καθαρότητα. Μετά από πολύωρη χρήση υπολογιστών, αυτό που συµβαίνει είναι ότι τα κωνία, τα κύτταρα αυτά που χρησιµοποιούµε για την αντίληψη της έγχρωµης όρασης, υπερλειτουργούν συνεχώς, πολλές φορές, η εικόνα αυτή από την υπερλειτουργία των κωνίων παραµένει στον εγκέφαλό µας παρ’ότι έχει αλλάξει η εικόνα της οθόνης του υπολογιστή. Αυτό λέγεται “after effect” ή φαινόµενο McCollough και καµµιά φορά αντιστρέφεται η αντίληψη των χρωµάτων.

Πράγµατα που µας απασχολούν µε τη χρήση των Η/Υ είναι κατά πόσο εκτιθόµαστε σε ακτινοβολία ή υπεριώδη ακτινοβολία και κατά πόσο αυτό µπορεί να προδιαθέσει σε καταρράκτη. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι αποδείξεις που υπάρχουν είναι ότι η ακτινοβολία που δεχόµαστε, όσον αφορά τις υπεριώδεις ακτινοβολίες από την οθόνη του υπολογιστή είναι λιγότερες από αυτές από µία λάµπα φθορισµού, άρα δεν υπάρχουν επικίνδυνες ακτινοβολίες για το µάτι και δεν υπάρχει ακόµα απόδειξη ότι µπορεί αυτό να δηµιουργήσει καταρράκτη.

Οφθαλμολογικά συμπτώματα οφειλόμενα στο PC

Πονοκέφαλος κατά τη διάρκεια χρήσης και μετά του PC
Πόνος ανάµεσα στα µάτια
Μάτια ξηρά ή /και ερεθισμένα
Θολή όραση
Αργή επανεστίαση κατά την ώρα χρήσης της οθόνης?
Μετά από πολύωρη χρήση του PC υπάρχει δυσκολία της όρασης των μακρινών αντικειμένων?
Περιστασιακή διπλωπία
Κακή εκτίμηση των χρωμάτων

Γενικότερα σωματικά συμπτώματα οφειλόμενα στο PC

Πόνος στον αυχένα ή/και στους ώμους
Οσφυαλγία
Κόπωση, ίσως και άλγος, στα χέρια και τους καρπούς
Μειωμένη απόδοση στην εργασία, συχνά λάθη και καταβολή

Τρόποι αποφυγής τέτοιων φαινομένων

Η οθόνη του υπολογιστή θα πρέπει να είναι σε ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο των ματιών.
Το πληκτρολόγιο πρέπει να βρίσκεται σε θέση τέτοια ώστε το κάτω μέρος των βραχιόνων και των καρπών να είναι παράλληλα με το έδαφος.?
Το κάθισμα είναι απαραίτητο να έχει ρυθμιζόμενα μέρη ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες του χρήστη.?
Οι μηροί πρέπει να είναι επίσης παράλληλοι με το έδαφος, όπως και τα χέρια.?
Η αντίθεση και φωτεινότητα της οθόνης πρέπει να είναι ρυθμισμένες στον επιθυμητό για το χρήστη βαθμό, ώστε να αισθάνεται άνετα και να μην κουράζονται τα μάτια του.?
Ο φωτισμός του χώρου πρέπει να είναι 3 φορές εντονότερος από αυτόν της οθόνης.?
Πρέπει να γίνεται χρήση φίλτρου οθόνης.?
Είναι σημαντικό να εργάζεται κανείς σε μεγάλη οθόνη ώστε να μην καταβάλλεται κόπος για την ανάγνωση ενός κειμένου ή τη συγγραφή του.?
Στην οθόνη δεν πρέπει να αντανακλά φώς από παράθυρο ή άλλη φωτεινή πηγή.?
Είναι απαραίτητο το τακτικό καθάρισμα της οθόνης από την σκόνη.
Ρυθμίστε το μέγεθος γραμματοσειράς στην οθόνη σας, επιλέγοντας μια ρύθμιση με την οποία αισθάνεστε άνετα, αν το πρόγραμμα που χρησιμοποιείτε στον υπολογιστή έχει αυτήν τη δυνατότητα.
Ρυθμίστε τη φωτεινότητα και το κοντράστ της οθόνης σας.
Άτοµα που χρησιµοποιούν συνεχώς υπολογιστές µπορεί να έχουν κάποια µικρή διαθλαστική ανωµαλία, όπως λίγη µυωπία, λίγο αστιγµατισµό, λίγη υπερµετρωπία, κάτι που αν το διορθώσουν µε τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής θα τους βοηθήσει να χρησιιµοποιούν τις συσκευές αυτές µε πολύ µεγαλύτερη άνεση.
Η χρήση συνθετικών δακρύων µπορεί να βοηθήσει µε τη ξηροφθαλμία που µπορεί να προκαλέσει η πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών από µείωση της ταχύτητας και συχνότητας ανοικλεισίµατος των µατιών, όπως επίσης και η σωστή ενυδάτωση της ατµόσφαιρας στην οποία λειτουργεί το άτοµο που χρησιµοποιεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Το σημαντικότερο όλων είναι τα σύντομα και συχνά διαλείμματα 2-3 λεπτών κάθε 15-20 λεπτά εργασίας/ 5 λεπτών για κάθε μισή ώρα εργασίας ή των 10 λεπτών για μια ώρα εργασίας.

Η διόρθωση της μυωπίας, της υπερμετρωπίας και του αστιγματισμού με σκοπό την βελτίωση της όρασης και τη μείωση ή εξάλειψη της εξάρτησης από γυαλιά και τους φακούς επαφής, είναι εφικτή εδώ και αρκετά χρόνια με διάφορες χειρουργικές τεχνικές και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαθλαστικής χειρουργικής.

Η αλματώδης εξέλιξη στην βιοατρική τεχνολογία, στα laser και στην οφθαλμολογία μας επιτρέπει σήμερα να διορθώσουμε αυτές τις διαθλαστικές ανωμαλίες και να απεξαρτηθούμε από τα γυαλιά και τους φακούς επαφής. Τα αποτελέσματα είναι θεαματικά. Η επέμβαση γίνεται γρήγορα, ανώδυνα και ο ασθενής φεύγει από το χειρουργείο άμεσα και χωρίς επιδέσμους.

Διαθλαστικές ανωμαλίες ή αμετρωπίες είναι η μυωπία, η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός: Μυωπία είναι η κατάσταση κατά την οποία η μακρινή όραση επηρεάζεται όταν το αξονικό μήκος του οφθαλμού είναι μεγάλο σε σχέση με την καμπυλότητα και τη διαθλαστική δύναμη του κερατοειδούς. Οι ακτίνες που εισέρχονται στον οφθαλμό εστιάζουν μπροστά από τον αμφιβληστροειδή με αποτέλεσμα το οπτικό είδωλο να είναι θολό όταν ο μύωπας εστιάζει σε σχετικά μακρινά αντικείμενα. Αντίθετα, τα κοντινά αντικείμενα παραμένουν κατά κανόνα καθαρά. Στην υπερμετρωπία επηρεάζεται κυρίως η κοντινή όραση αλλά και η μακρινή, διότι το αξονικό μήκος του οφθαλμού είναι μικρό σε σχέση με την καμπυλότητα και τη διαθλαστική δύναμη του κερατοειδούς. Η εστίαση των ακτινών του φωτός γίνεται πίσω από τον αμφιβληστροειδή με αποτέλεσμα, για να βλέπει καθαρά ο υπερμέτρωπας, να πρέπει συνεχώς να προσαρμόζει πράγμα που με την πάροδο του χρόνου δεν είναι πια εφικτό. Στον αστιγματισμό ο κερατοειδής δεν είναι στρογγυλός αλλά περισσότερο ελλειπτικός, το φώς εστιάζει σε πολλά σημεία στον αμφιβληστροειδή με αποτέλεσμα θολή μακρινή και κοντινή όραση. Ο αστιγματισμός μπορεί να συνυπάρχει τόσο με μυωπία όσο και με υπερμετρωπία.

Ο κλασικός τρόπος αντιμετώπισης των διαθλαστικών ανωμαλιών είναι τα γυαλιά και οι φακοί επαφής. Για διάφορους λόγους, πολλοί άνθρωποι, δεν θέλουν να τα φορούν είτε γιατί κουράστηκαν μετά την χρόνια χρήση τους, είτε για αισθητικούς ή επαγγελματικούς λόγους, είτε επειδή δεν μπορούν να ανεχτούν τους φακούς επαφής (δυσανεξία και αλλεργία στους φακούς επαφής ή συνηθέστερα στα χημικά υγρά καθαρισμού, γιγαντοθηλαία επιπεφυκίτιδα). Για τα άτομα αυτά υπάρχει η ένδειξη για την επέμβαση διαθλαστικής χειρουργικής. Θεωρητικά κάθε άτομο που έχει μια διαθλαστική ανωμαλία μπορεί να υποβληθεί σε επέμβαση διόρθωσης εφόσον συμβουλευθεί τον οφθαλμίατρο και υπάρχουν οι ενδείξεις. Θα λέγαμε ακόμη ότι μπορεί να υποβληθούν επέμβαση: -Όσοι έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας και η διάθλασή τους παραμένει σταθερή τον τελευταίο χρόνο. -Γενικά όσοι ενδιαφέρονται για την εμφάνισή τους και όσοι θέλουν να έχουν καλή ποιότητα στην όραση χωρίς εξάρτηση από γυαλιά ή φακούς επαφής.

Για την σωστή αντιμετώπιση των διαθλαστικών ανωμαλιών είναι απαραίτητη η σχολαστική προεγχειρητική μελέτη. Οι σημαντικότερες ειδικές εξετάσεις εκτός από τον γενικό οφθαλμολογικό έλεγχο, τη διάθλαση και την κερατομετρία, είναι η τοπογραφία του κερατοειδή, η παχυμετρία και η μέτρηση των κυττάρων του ενδοθηλίου του κερατοειδούς. Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών στα μηχανήματα τοπογραφίας μας επιτρέπουν να διερευνήσουμε με αρκετή λεπτομέρεια την κατάσταση της πρόσθιας και οπίσθιας επιφάνειας του κερατοειδούς. Συσκευές τοπογραφίας όπως το Pentacam, το Orbscan και οι αναλυτές μετωπιαίου κύματος βοήθησαν σημαντικά στον εμπλουτισμό των γνωσεών μας γύρω από την διάθλαση και την ποιότητα της όρασης και στην κατανόηση της αιτιολογίας σε περιστατικά με ανεξήγητη κακή όραση. Οι εξετάσεις και οι μετρήσεις αυτές έχουν πολύ μεγάλη σημασία καθότι το αποτέλεσμα εξαρτάται άμεσα από την συνέπεια και την ακρίβεια με την οποία κάνουμε τις μετρήσεις αυτές. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι για να έχουμε ακριβή αποτελέσματα, θα πρέπει να μην φοράμε τους φακούς επαφής τουλάχιστον 7 ημέρες πριν από τις εξετάσεις και την επέμβαση.

Το είδος του laser που χρησιμοποιείται για τις περιπτώσεις αυτές (excimer laser) δρα με τέτοιο τρόπο, σμιλεύοντας και διαμορφώνοντας την επιφάνεια του κερατοειδούς ώστε να εξαλειφθεί η διαθλαστική ανωμαλία. Η τεχνική που χρησιμοποιείται κυρίως σήμερα σε όλο τον κόσμο είναι η laser in situ κερατοσμίλευση (LASIK) που είναι ο συνδιασμός μικροχειρουργικής και laser. Η LASIK, ενδείκνυται για μυωπίες από -1.00 μέχρι -12.00 D και ανάλογα με τις ενδείξεις. Η υπερμετρωπία και ο αστιγματισμός έχουν περισσότερους περιορισμούς (μέχρι 6 D), ωστόσο μπορούμε να επέμβουμε ώστε να μειώσουμε την ανωμαλία εφόσον είναι μεγαλύτερη. O χειρουργός δημιουργεί έναν κρημνό (flap) στον κερατοειδή σαν καπάκι και το σηκώνει προς τα πίσω. Το laser δρα κάτω από τη επιφάνεια και πάνω στο στρώμα του κερατοειδούς, σμιλεύοντας την επιφάνειά του χωρίς να την τραυματίζει. Το flap κλείνει και η επέμβαση τελειώνει. Η επέμβαση γίνεται με σταγόνες και είναι εντελώς ανώδυνη. Η εφαρμογή του laser διαρκεί λιγότερο από 30 sec ενώ η όλη διαδικασία δεν διαρκεί περισσότερο από 5 λεπτά. Δεν χρειάζεται προστατευτικός φακός ή ράμματα και δεν υπάρχει πόνος ή ενόχληση μετεγχειρητικά. Κατά αυτόν τον τρόπο, επιτυγχάνεται η άμεση αποκατάσταση της όρασης (μέσα σε λίγες ώρες), o ασθενής φεύγει από το χειρουργείο χωρίς επιδέσμους και χωρίς να έχει ανάγκη τα γυαλιά του. Μια εναλλακτική τεχνική είναι η φωτοδιαθλαστική κερατεκτομή (PRK). Στην PRK δεν δημιουργείται κανένας κρημνός, απλά αφαιρείται το επιθήλιο του κερατοειδούς και εφαρμόζεται απευθείας το laser. Στο τέλος της επέμβασης εφαρμόζεται ένας θεραπευτικός φακός επαφής μέχρι να επουλωθεί το επιθήλιο. Η τεχνική αυτή μπορεί να εφαρμοστεί όταν το πάχος του κερατοειδούς δεν μας επιτρέπει να κάνουμε lasik. Η κατάσταση του κερατοειδούς, η ηλικιά του ασθενή, το μέγεθος του διαθλαστικού σφάλματος, τα αποτελέσματα της τοπογραφίας και παχυμετρίας, καθώς επίσης το επάγγελμα ή οι καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς, είναι, γενικά, μερικοί από τους παράγοντες που θα επηρεάσουν την στρατηγική που θα ακολουθήσει ο χειρουργός.

Είναι γενικά αποδεκτό πλεόν, ότι η χρήση των lasers έχουν φέρει εντυπωσιακά αποτελέσματα, με σκοπό την απεξάρτηση του ασθενούς από γυαλιά και φακούς επαφής. Επιτυχία θεωρείται η επίτευξη 0 sph & cyl (+/- 0,50 D) και αυτό μπορούμε να το καταφέρουμε σε ένα ποσοστό σχεδόν 99%. Η τεχνολογία έχει κάνει τόσο σημαντικά άλματα ώστε να θεωρούμε σήμερα την επέμβαση αυτή απόλυτα επιτυχή, αξιόπιστη και πολύ ασφαλή. Επιπρόσθετα μας επιτρέπει να γνωρίζουμε προεγχειρητικά ποιοι είναι καλοί υποψήφιοι για την επέμβαση, αν μπορούμε να προχωρήσουμε με ασφάλεια και να ενημερώσουμε σχετικά τον ασθενή μας για το πιθανό αποτέλεσμα. Μπορούμε να πούμε πλέον ό,τι αυτή η σημαντική αύξηση των ποσοστών των διαθλαστικών επεμβάσεων οφείλεται κυρίως στην ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας των Excimer Lasers, που μας επιτρέπουν τώρα πια να διορθώσουμε με αρκετή ακρίβεια πολλούς βαθμούς μυωπίας, αλλά και υπερμετρωπίας και αστιγματισμού.

Μετά την επέμβαση είναι δυνατόν να έχουμε τροποποίηση του αποτελέσματος (υποστροφή) είτε μέσα στο πρώτο εξάμηνο είτε οποιαδήποτε άλλη στιγμή στο μέλλον. Αυτό μπορεί να συμβεί εφ' όσον:

Η επουλωτική διαδικασία σε ένα άτομο είναι πολύ έντονη. Σε αυτή την περίπτωση είναι δυνατόν να παρατηρηθεί υποστροφή του αποτελέσματος. Αυτό συμβαίνει στους 6 πρώτους μήνες και αν συμβεί μπορούμε, μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα (εφόσον το υπολοιπόμενο πάχος του κερατοειδούς είναι αρκετό και βέβαια σε περιπτώσεις που δεν σχετίζονται με κερατεκτασία), να επανεπέμβουμε με το Laser διορθώνοντας έτσι το εναπομείναν πρόβλημα χωρίς καμμία οικονομική επιβάρυνση .

Η μυωπία στο συγκεκριμένο άτομο είναι εξελικτική. Αυτό της δίνει το δικαίωμα να αρχίσει ξαφνικά να μεγαλώνει οποιαδήποτε στιγμή και σε κάθε ηλικία. Τούτο, ούτως ή άλλως, θα συνέβαινε ασχέτως με την επέμβαση του Laser. Το κέρδος που έχει αυτός που χειρούργησε τη μυωπία του είναι ότι ακόμη κι αν αυτή αρχίσει να μεγαλώνει θα ξεκινήσει ξανά από το μηδέν ή πολύ κοντά στο μηδέν. Αν, π.χ., κάποιος είχε 5 βαθμούς μυωπία και του μείνει, μετά την εγχείρηση, μισός βαθμός τότε, αν η μυωπία του έπειτα από έναν χρόνο μεγαλώσει κατά ένα βαθμό θα καταλήξει να έχει 1,5 βαθμό (0,5 που τού είχε απομείνει συν ένας που ανέβηκε), ενώ αν δεν είχε χειρουργηθεί θα είχε 6 βαθμούς (5 που είχε και 1 που ανέβηκε). Εάν λοιπόν συμβεί κάποια αύξηση της μυωπίας μετά από τους πρώτους 6 μήνες από την επέμβαση τότε μιλούμε πλέον για εξελισσόμενη μυωπία. Με άλλα λόγια το αποτέλεσμα κρίνεται ως μόνιμο αν σε διάστημα 6 μηνών από την επέμβαση δεν παρατηρηθεί οποιαδήποτε τροποποίηση. Κάθε άλλη, μετά από αυτό το διάστημα αλλαγή, θεωρείται γονιδιακή πληροφορία και αντιμετωπίζεται ανάλογα.

Τελειώνοντας θα πρέπει να τονισθεί ότι η ακτινοβολία του Excimer Laser δεν ενέχει κινδύνους ούτε για το μάτι ούτε και για τον οργανισμό μας και τούτο γιατί όλη η ενέργειά του εξαντλείται αποκλειστικά στο επίπεδο της εφαρμογής του και δεν διαπερνά σε μεγαλύτερο βάθος τους ιστούς.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να ανατρέξετε στο διαδυκτιακό μας ιστότοπο www.eyeclinic.com.gr.

Γ. Χρονόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος

(δημοσιεύτηκε στο περιοδικό tlife.gr)

Οι Η/Υ επηρεάζουν την όραση μας;

Τα προβλήµατα από τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών αποτελεί τον δεύτερο πιο συχνό λόγο για νεαρά υγιή άτοµα να επισκέπτονται τον οφθαλµίατρο. Αυτό που συµβαίνει σε άτοµα που χρησιµοποιούν για πάρα πολλές ωρές την ηµέρα ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι κατά βάση µία ''ασθενωπεία'', δηλαδή µία δυσκολία στην όραση και φυσικά το δεύτερο πρόβληµα που δηµιουργείται είναι προβλήµατα από την επαναληπτική κίνηση των δακτύλων και των µυών του βραχίονα στα χέρια.

Οι επιπτώσεις που µπορεί να έχουν οι υπολογιστές στην όραση και στα µάτια γενικότερα βρίσκονται ακόµα κάτω από διαρκή παρατήρηση, γενικά όµως δεν έχει διαπιστωθεί κάποια σηµαντική µόνιµη βλάβη.

Περισσότερο από το 50% των χρηστών ηλεκτρονικών υπολογιστών υποφέρουν από κόπωση των ματιών, πονοκεφάλους και θολή όραση. Αυτά τα συμπτώματα αρκετές φορές επηρεάζουν τη γενικότερη υγεία του ατόμου, δημιουργώντας του ένα συνολικό αίσθημα κόπωσης το οποίο οδηγεί σε μειωμένη απόδοση ακόμα και στην εργασία.

Επιπλέον υπάρχουν ενδείξεις ότι, σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις, άτομα με πολύωρη εργασία σε ηλεκτρονικό υπολογιστή, έχουν αυξημένο κίνδυνο για γλαύκωμα.

Με ποιο τρόπο οι Η/Υ επηρεάζουν την όραση μας;

Όταν παρατηρούµε µία οθόνη Η/Υ, αυτό που συµβαίνει είναι ότι χάνουµε την αίσθηση του βάθους, της στερεοπτικής όρασης και επίσης η προσαρµογή µας βρίσκεται σε ένα µόνιµο σηµείο εργασίας. Επίσης, η σύγκλιση των µατιών, (αυτό που συµβαίνει όταν κοιτάµε κοντά -τα δύο µάτια συγκλίνουν το ένα προς το άλλο) βρίσκεται και αυτή σε µία συνεχή υπερδιέργεση. Καθώς επίσης µειώνεται και η συχνότητα µε την οποία ανοιγοκλείνουν τα βλέφαρά µας. Αυτό είναι πολύ σηµαντικά διαφορετικό από το να διαβάζουµε τυπωµένη γραπτή ύλη, γιατί οι περισσότερες οθόνες υπολογιστή, ειδικά αυτές που περιέχουν µία καθοδική λυχνία, δεν δίνουν µία συνεχή εικόνα, αλλά µία εικόνα που περνάει καρέ-καρέ και ο εγκέφαλος τη συνδέει για να βλέπουµε µία συνεχή εικόνα, είναι µία εικόνα η οποία είναι οµόφωτη και έχει πολύ διαφορετικό contrast (αντίθεση) και καθαρότητα. Μετά από πολύωρη χρήση υπολογιστών, αυτό που συµβαίνει είναι ότι τα κωνία, τα κύτταρα αυτά που χρησιµοποιούµε για την αντίληψη της έγχρωµης όρασης, υπερλειτουργούν συνεχώς, πολλές φορές, η εικόνα αυτή από την υπερλειτουργία των κωνίων παραµένει στον εγκέφαλό µας παρ’ότι έχει αλλάξει η εικόνα της οθόνης του υπολογιστή. Αυτό λέγεται “after effect” ή φαινόµενο McCollough και καµµιά φορά αντιστρέφεται η αντίληψη των χρωµάτων.

Πράγµατα που µας απασχολούν µε τη χρήση των Η/Υ είναι κατά πόσο εκτιθόµαστε σε ακτινοβολία ή υπεριώδη ακτινοβολία και κατά πόσο αυτό µπορεί να προδιαθέσει σε καταρράκτη. Πρέπει να σηµειωθεί ότι οι αποδείξεις που υπάρχουν είναι ότι η ακτινοβολία που δεχόµαστε, όσον αφορά τις υπεριώδεις ακτινοβολίες από την οθόνη του υπολογιστή είναι λιγότερες από αυτές από µία λάµπα φθορισµού, άρα δεν υπάρχουν επικίνδυνες ακτινοβολίες για το µάτι και δεν υπάρχει ακόµα απόδειξη ότι µπορεί αυτό να δηµιουργήσει καταρράκτη.

Οφθαλμολογικά συμπτώματα οφειλόμενα στο PC

Πονοκέφαλος κατά τη διάρκεια χρήσης και μετά του PC
Πόνος ανάµεσα στα µάτια
Μάτια ξηρά ή /και ερεθισμένα
Θολή όραση
Αργή επανεστίαση κατά την ώρα χρήσης της οθόνης

Μετά από πολύωρη χρήση του PC υπάρχει δυσκολία της όρασης των μακρινών αντικειμένων

Περιστασιακή διπλωπία
Κακή εκτίμηση των χρωμάτων

Γενικότερα σωματικά συμπτώματα οφειλόμενα στο PC

Πόνος στον αυχένα ή/και στους ώμους
Οσφυαλγία
Κόπωση, ίσως και άλγος, στα χέρια και τους καρπούς

Μειωμένη απόδοση στην εργασία, συχνά λάθη και καταβολή

Τρόποι αποφυγής τέτοιων φαινομένων

Η οθόνη του υπολογιστή θα πρέπει να είναι σε ελαφρώς χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο των ματιών.
Το πληκτρολόγιο πρέπει να βρίσκεται σε θέση τέτοια ώστε το κάτω μέρος των βραχιόνων και των καρπών να είναι παράλληλα με το έδαφος.

Το κάθισμα είναι απαραίτητο να έχει ρυθμιζόμενα μέρη ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες του χρήστη.

Οι μηροί πρέπει να είναι επίσης παράλληλοι με το έδαφος, όπως και τα χέρια.

Η αντίθεση και φωτεινότητα της οθόνης πρέπει να είναι ρυθμισμένες στον επιθυμητό για το χρήστη βαθμό, ώστε να αισθάνεται άνετα και να μην κουράζονται τα μάτια του.

Ο φωτισμός του χώρου πρέπει να είναι 3 φορές εντονότερος από αυτόν της οθόνης.

Πρέπει να γίνεται χρήση φίλτρου οθόνης.

Είναι σημαντικό να εργάζεται κανείς σε μεγάλη οθόνη ώστε να μην καταβάλλεται κόπος για την ανάγνωση ενός κειμένου ή τη συγγραφή του.

Στην οθόνη δεν πρέπει να αντανακλά φώς από παράθυρο ή άλλη φωτεινή πηγή.

Είναι απαραίτητο το τακτικό καθάρισμα της οθόνης από την σκόνη.
Ρυθμίστε το μέγεθος γραμματοσειράς στην οθόνη σας, επιλέγοντας μια ρύθμιση με την οποία αισθάνεστε άνετα, αν το πρόγραμμα που χρησιμοποιείτε στον υπολογιστή έχει αυτήν τη δυνατότητα.
Ρυθμίστε τη φωτεινότητα και το κοντράστ της οθόνης σας.
Άτοµα που χρησιµοποιούν συνεχώς υπολογιστές µπορεί να έχουν κάποια µικρή διαθλαστική ανωµαλία, όπως λίγη µυωπία, λίγο αστιγµατισµό, λίγη υπερµετρωπία, κάτι που αν το διορθώσουν µε τη χρήση γυαλιών ή φακών επαφής θα τους βοηθήσει να χρησιιµοποιούν τις συσκευές αυτές µε πολύ µεγαλύτερη άνεση.
Η χρήση συνθετικών δακρύων µπορεί να βοηθήσει µε τη ξηροφθαλμία που µπορεί να προκαλέσει η πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών από µείωση της ταχύτητας και συχνότητας ανοικλεισίµατος των µατιών, όπως επίσης και η σωστή ενυδάτωση της ατµόσφαιρας στην οποία λειτουργεί το άτοµο που χρησιµοποιεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή.
Το σημαντικότερο όλων είναι τα σύντομα και συχνά διαλείμματα 2-3 λεπτών κάθε 15-20 λεπτά εργασίας/ 5 λεπτών για κάθε μισή ώρα εργασίας ή των 10 λεπτών για μια ώρα εργασίας.

Ποια προβλήματα δημιουργούνται από την υπερβολική χρήση των Η/Υ στην παιδική ηλικία;

Στην Αμερική, την Ευρώπη και τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα τα παιδιά ξοδεύουν 1 με 3 ώρες καθημερινά μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή είτε για τις σχολικές τους εργασίες είτε για να παίξουν. Πολλές φορές δε, οι γονείς ενθαρρύνουν τα παιδιά τους από την πρώιμη παιδική ηλικία των δύο ή τριών ετών να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή. ΄Ετσι, πολύ υψηλό ποσοστό παιδιών σχολικής ηλικίας έχουν πρόσβαση σε υπολογιστή στο σπίτι ή το σχολείο.

Πολλοί παιδοφθαλμίατροι πιστεύουν ότι η υπερβολική χρήση του υπολογιστή κατά την παιδική ηλικία αυξάνει τον κίνδυνο για μυωπία. Αναφέρονται δε σε μελέτες που έχουν γίνει και από τις οποίες προκύπτει ότι οι υπολογιστές έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην όραση των παιδιών.

Ειδικότερα σε διάφορες μελέτες που έχουν γίνει αναφέρεται ότι:

25% των παιδιών που χρησιμοποιούν υπολογιστή χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά προκειμένου να δουλέψουν άνετα και ακίνδυνα στο κομπιούτερ στο σπίτι ή στο σχολείο.
Το ποσοστό των παιδών στο πρώτο στάδιο μυωπίας έχει αυξηθεί από 12% στο 20% από το 1995 έως σήμερα
Το ποσοστό των παιδιών ηλικίας 7-9 ετών με μυωπία έχει διπλαστιαστεί την τελευταία τριετία, φθάνοντας το 34%

Είκοσι χρόνια πριν, τα περισσότερα παιδιά έπαιζαν σε ανοικτούς χώρους και η μακρυνή τους όραση ήταν περισσότερο σημαντική. Σήμερα, τα περισσότερα παιδιά εργάζονται μπροστά στον υπολογιστή είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο. Το να κάθονται μπροστά στο κομπιούτερ, κοιτάζοντας επίμονα την οθόνη του, δημιουργεί προβλήματα που δεν ήταν γνωστά πριν από μερικά χρόνια. Με την χρήση του υπολογιστή το οπτικό σύστημα του παιδιού επικεντρώνεται και πιέζεται περισσότερο από άλλες δραστηριότητες. Η χρήση του κομπιούτερ απαιτεί υψηλού επιπέδου επιδεξιότητες από τα μάτια των μικρών παιδιών που ακόμα το οπτικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως. Μόνο όταν αυτό ωριμάσει, το παιδί είναι σε θέση να διαχειριστεί την πίεση και το στρες που προκαλεί η χρήση του υπολογιστή.

Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Οπτομετρών, ο αντίκτυπος από την χρήση των υπολογιστών στην παιδική ηλικία περιλαμβάνει τους ακόλουθους παράγοντες:

Τα παιδιά έχουν περιορισμένο βαθμό αυτο-προστασίας. Μπορούν να δουλεύουν μπροστά στον υπολογιστή για ώρες χωρίς ή με ελάχιστα λεπτά διαλείμματος. Αυτή η παρατεταμένη δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα εστίασης και προσήλωσης της όρασης.
Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα προσαρμοστικά. Πιστεύουν ότι όσα βλέπουν και όπως τα βλέπουν είναι φυσιολογικά ακόμα και αν έχουν πρόβλημα με την όρασή τους. Γι αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να παρακολουθούν το χρόνο που τα παιδιά τους ξοδεύουν δουλεύοντας μπροστά στον υπολογιστή.
Τα παιδιά εξ΄ορισμού είναι μικρότερα από τους ενήλικες. Τις περισσότερες φορές οι θέσεις εργασίας των υπολογιστών είναι σχεδιασμένες για να χρησιμοποιούνται από ενήλικες. Αυτό μπορεί να αλλάξει την οπτική γωνία των παιδιών. Οι χρήστες των υπολογιστών θα πρέπει να βλέπουν την οθόνη του ελαφρώς προς τα κάτω, σε γωνία 15°. Επιπλέον, σαν αποτέλεσμα της δυσκολίας με την οποία τα παιδιά φθάνουν το πληκτρολόγιο του υπολογιστή ή ακουμπούν τα πόδια τους στο πάτωμα, μπορεί να αισθάνονται πόνο στο λαιμό, τους ώμους ή την πλάτη.

Συμβουλές για την αποφυγή προβλημάτων από τη χρήση των Η/Υ στην παιδική ηλικία.
Πολλοί παιδοφθαλμίατροι ισχυρίζονται ότι τα παιδιά που χρησιμοποιούν υπολογιστή πολύ πριν το οπτικό τους σύστημα αναπτυχθεί πλήρως βρίσκονται στην καρδιά του προβλήματος που αποκαλείται «computer vision syndrome» δηλαδή οπτικό σύνδρομο που αναπτύσσεται από την υπερβολική χρήση του υπολογιστή.

Προκειμένου να προστατεύσετε τα παιδιά σας από αυτό το σύνδρομο ακολουθείστε τις ακόλουθες συμβουλές:

Πριν ξεκινήσει το σχολείο, κάθε παιδί θα πρέπει να κάνει έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο περιλαμβάνοντας τον έλεγχο κοντινής και μακρινής όρασης.
Οι θέσεις εργασίας για τον υπολογιστή θα πρέπει να είναι έτσι προσαρμοσμένες ώστε να ταιριάζουν σε παιδί και όχι σε ενήλικα.
Η προτεινόμενη απόσταση μεταξύ της οθόνης του υπολογιστή και των ματιών του παιδιού είναι 50-60 εκατοστά. Κοιτάζοντας την οθόνη του κομπιούτερ από μικρότερη απόσταση, η όραση των παιδιών κινδυνεύει από την υπερβολική προσαρμογή των ματιών τους.
Ο χρόνος εργασίας των παιδιών μπροστά σε υπολογιστή θα πρέπει να είναι πάντα ελεγχόμενος και κατά το δυνατόν διακεκομμένος ώστε να παρεμβάλλονται μεσοδιαστήματα ανάπαυσης για το οπτικό και μυοσκελετικό τους σύστημα.
Οι γονείς και οι δάσκαλοι θα πρέπει να αναγνωρίζουν κάθε συμπεριφορά που δείχνει πιθανά προβλήματα όπως: κόκκινα μάτια, συχνό τρίψιμο των ματιών, κλίση του κεφαλιού ή άλλες ασυνήθιστες στάσεις και τέλος παράπονα για θολή όραση ή κουρασμένα μάτια και να απευθύνονται άμεσα στον οφθαλμίατρο.

Θυμηθείτε: Ο οφθαλμίατρός σας είναι πάντα η καλύτερη πηγή που θα σας δώσει υπεύθυνες απαντήσεις πάνω σε θέματα που αφορούν την υγεία των ματιών σας. Σε καμμιά περίπτωση, η πληροφόρηση που θα πάρετε από την ιστοσελίδα μας δεν έχει σκοπό να τον υποκαταστήσει. Απευθυνθείτε σε αυτόν για ολοκληρωμένη πληροφόρηση.